Overzichtskaart buitenplaats Horstendaal

Op de overzichtskaart van Horstendaal zien we aan de onderzijde de Heereweg met bomen erlangs, aangegeven met rondjes. Aan de rand rechts is een sloot (de Oostendervaart) ingetekend, die in verbinding stond met het Haarlemmermeer. Bij de kruising van de Heereweg en de sloot, op de hoek bij de brug, stond een theekoepeltje dat de monumentale entree van Horstendaal markeerde. Het voorplein was beplant met bomen en door een hek afgescheiden van de Heereweg. Vanaf de toegang liep een rechte as naar het herenhuis. Over het voorplein betrad men door een sierlijk hek op een brug over een vijver de 'bassecour', waaraan het herenhuis en de bijgebouwen lagen.

Om de 'bassecour' lagen, met de klok mee, te beginnen in de hoek (linksonder) aan het water, de volgende bouwwerken: stoep ofwel steigertje, asbak, tuinmanswoning, orangerie/berging, turfhok, houthok, poesjeshok, huisje, herenhuis, volières/hokken, hondenhok, grote steiger, stal met tien paarden, wet en mestbak. Achter het herenhuis werd de as voortgezet in de vorm van een langgerekt perk begroeid met sierlijk gekrulde heggetjes en prachtige bloemen. Links en rechts daarlangs waren hoger gelegen paden aangelegd, aangeduid als terrassen. De as werd bekroond met een grote ovale vijver. Ter linker en rechterzijde lagen dwars op de lengte-as vanaf de Heereweg enkele vijvers, met bloemperken en boomgaarden ertussen. Links van de 'bassecour' lagen moestuinen. Het rechthoekige compartiment werd omheind door schuttingen, muren en heggen en doorsneden door een beukenlaan vanaf de 'cour'. Dwars op deze laan lagen paden, elzenhagen, schuttingen, kassen, broeikasten, mestbakken, bedden en zaaigrond. Daar werden onder meer de volgende gewassen geteeld: perziken, appels, peren, druiven, kersen, frambozen, sla en andere groenten. De hele tuin werd omkaderd door twee lanen met dubbele rijen bomen erlangs.

De eigenlijke tuin van het herenhuis is hiermee beschreven. De buitenplaats omvatte echter meer. Via de sloten en vijvers kon men varend het bergje bereiken dat middenboven op de overzichtskaart staat afgebeeld. Dit bergje kon worden bestegen met een trap. Bovenop stond een bankje in de vorm van een half kruis. Vanaf die hoogte kon de hele buitenplaats en de omgeving worden overzien. Buiten de eigenlijke tuin lagen gronden die werden verpacht aan tuinbouwers.

Opgemeten door Maurits Walraven, 1735, noorden rechts, uit: Oud archief gemeente Hillegom, inv. nr. 123, pak 94.